Εντός Φεβρουαρίου η ρύθμιση για τα αυθαίρετα κατηγορίας 5 • Οι 2 φάσεις της διαδικασίας

Μέσα στον Φεβρουάριο θα έρθει τελικά η πολυαναμενόμενη ρύθμιση για την ένταξη των μεγάλων αυθαιρέτων (κατηγορίας 5) σε διαδικασία τακτοποίησης, όπως δήλωσε στον «Ελεύθερο Τύπο» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς. Για τις υπόλοιπες κατηγορίες αυθαιρέτων (1-4), η κλεψύδρα μετρά ήδη αντίστροφα και, ανάλογα τη χρονική περίοδο που οι ιδιοκτήτες εισήλθαν ή θα εισέλθουν σε φάση… διακανονισμού, θα καταβάλουν και τα αντίστοιχα προσαυξημένα πρόστιμα.

Πάντως, αρκετές παρεμβάσεις, σύμφωνα με πληροφορίες, αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.

Οπως εξήγησε στον «Ε.Τ.» ο κ. Ταγαράς, «οι ιδιοκτήτες κατοικιών με μεγάλες παραβάσεις θα μπορέσουν υπό προϋποθέσεις και αυστηρούς ελέγχους να διατηρήσουν τα ακίνητά τους για 30 χρόνια έναντι προσαυξημένων προστίμων».

Πιο συγκεκριμένα, η ρύθμιση που θα κατατεθεί τις επόμενες ημέρες θα αφορά στα αυθαίρετα που είτε δεν έχουν οικοδομική άδεια είτε έχουν με υπερβάσεις πάνω από 20% ως προς το ύψος και πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και τη δόμηση, ενώ η διαδικασία θα γίνεται σε δύο φάσεις. Πρώτα θα υποβάλλεται η προσωρινή αίτηση στην οποία απαιτείται η σχετική δήλωση και η πληρωμή του ενιαίου ειδικού προστίμου με τις προσαυξήσεις. Κατά τη δεύτερη φάση, για να οριστικοποιηθεί η υπαγωγή, όπως επεσήμανε ο υφυπουργός, οι ιδιοκτήτες με δικά τους έξοδα θα υποβάλουν ένα αίτημα μέσω μηχανικού για να οριστεί ελεγκτής δόμησης, ο οποίος θα «τσεκάρει» την υπαγωγή που θα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις (δεν βρίσκεται σε περιοχές Natura, δεν έχει χτιστεί μετά τις 28 Ιουλίου 2011 κ.λπ.) και, όταν ολοκληρωθεί ο έλεγχος, με τη σύνταξη της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, θα γίνεται η οριστική υπαγωγή και κατ’ επέκταση θα μπορούν να πραγματοποιούνται οι μεταβιβάσεις των συγκεκριμένων ακινήτων.

Αυστηροί έλεγχοι

Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Ταγαράς τόνισε ότι «οι έλεγχοι των αιτήσεων θα είναι αυστηροί. Ετσι, για να μη γίνουν αιτήσεις για κατοικίες στις οποίες δεν προβλέπεται υπαγωγή στη ρύθμιση, αναμένεται να γίνεται έλεγχος σε όλες τις δηλώσεις για την κατηγορία 5. Ο έλεγχος στην περίπτωση των εν λόγω αιτήσεων δεν θα είναι δειγματοληπτικός στο 5% του συνόλου, όπως ήδη προβλέπει η νομοθεσία, αλλά οι υπαγωγές της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ελέγχονται αυστηρά μία προς μία, ολοκληρωτικά και προς κάθε κατεύθυνση, και έτσι καμία υπαγωγή δεν θα εισέρχεται στην πλατφόρμα άνευ ελέγχου και παρατηρήσεων. Παράλληλα, όλα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά».

Απολογισμός

Σύμφωνα πάντως με όσα προκύπτουν από τα διαθέσιμα στοιχεία των πολιτών που έχουν ήδη υπαχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης αυθαιρέτων, αρκετές παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό ποσοστό στα κτίσματα που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις

Ειδικότερα, από τα στοιχεία που έχει επεξεργαστεί το ΤΕΕ και αφορούν στην περίοδο έως την 31η Οκτωβρίου του 2021, σε σύνολο 1,16 εκατομμυρίων δηλώσεων, οι 262.000 αφορούσαν στην κατηγορία 5. Κατά κύριο λόγο οι μεγαλύτερες αυθαιρεσίες εντοπίζονται σε κύριους χώρους (23,1 εκατομμύρια τ.μ.) και ακολουθούν οι βοηθητικοί χώροι (7,5 εκατομμύρια τ.μ.), άλλες παραβάσεις (233.000 τ.μ.) και πισίνες (382.000 κ.μ.). Το σύνολο των προστίμων για τα αυθαίρετα αυτής της κατηγορίας αντιστοιχούν σε 1,5 δισ. ευρώ.

Εκπτωση για εφάπαξ πληρωμή ή δόσεις

Οπως επισημαίνει στον «Ε.Τ.» ο πρόεδρος των Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών, Μιχάλης Καλογιαννάκης, το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη. Μάλιστα, μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό τα 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30% του αναλογούντος προστίμου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρόστιμα στην περίπτωση αυτής της κατηγορίας θα είναι προσαυξημένα, ενώ τα χρήματα από τα πρόστιμα τακτοποίησης αποκλειστικά των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, τα οποία είναι άλλωστε και τα μεγαλύτερα σε επίπεδο εσόδων, θα κατευθύνονται σε έναν ξεχωριστό κωδικό του Πράσινου Ταμείου με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση δεσμευμένων οικοπέδων για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά τα ποσά θα επιστραφούν στις τοπικές κοινωνίες τηρώντας το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.

Τα πρόστιμα για κατηγορίες 1 έως 4

Για τις πρώτες τέσσερις κατηγορίες, ο χρόνος μετρά αντίστροφα, με την κλεψύδρα να… αδειάζει τον Μάρτιο του 2026.

Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1-4 που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει διεκπεραιώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.

Κλιμακωτά

Πώς διαμορφώνονται τα πρόστιμα για τις 4 κατηγορίες αυθαιρέτων:

• κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης,
• κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021,
• κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022,
• κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023,
• κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024,
• κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.

Παράβολα

Παράβολα προστίμων:

α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.

β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.

γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.

δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.

ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερο των 5.000 τ.μ.

Οικοδομική Άδεια	Χρήση	Εμβαδό κύριων χώρων	Κατασκευάστηκε το αυθαίρετο	Πρόστιμο χωρίς προσαυξήσεις	Πρόστιμο με προσαυξήσεις (ποσά σε €)
01.10.2022-30.09.2023	01.10.2023-30.09.2024	01.10.2024-31.03.2026
Ναι	Κύρια κατοικία	20	1/1/2004-28/7/2011	1243	1795	1865	1934
Ναι	Κύρια κατοικία	30	1/1/1993-31/12/2003	1620	2340	2430	2520
Ναι	Κύρια κατοικία	25	1/1/1983-31/12/1992	770	1112	1155	1198
Ναι	Κύρια κατοικία	45	1/1/2004-28/7/2011	1945	2809	2918	3026
Ναι	Κύρια κατοικία	70	1/1/1993-31/12/2003	2570	3712	3855	3998
Ναι	Κύρια κατοικία	30	1/1/1983-31/12/1992	826	1193	1239	1285
Όχι	Άλλη κατοικία	100	1/1/2004-28/7/2011	8555	12357	12833	13308
Όχι	Άλλη κατοικία	120	1/1/1993-31/12/2003	9475	13686	14213	14739
Όχι	Άλλη κατοικία	80	1/1/1983-31/12/1992	4107	5932	6161	6389
Όχι	Άλλη κατοικία	200	1/1/2004-28/7/2011	10023	14478	15035	15591
Όχι	Άλλη κατοικία	130	1/1/1993-31/12/2003	8684	12544	13026	13508
Όχι	Άλλη κατοικία	90	1/1/1983-31/12/1992	2843	4107	4265	4422
Όχι	Άλλη κατοικία	150	1/1/2004-28/7/2011	7896	11405	11844	12283